วิสัยทัศน์ของผู้นำต้องมีคุณธรรมร่วมด้วย

ในหลักสูตรของภาควิชาบริหารธุรกิจ ไม่ว่าจะ BBA หรือ MBA ทั้งเมืองไทยและต่างประเทศนั้น จะมีวิชาหนึ่งที่นักศึกษาทุกคนต้องเรียนเพราะเป็นวิชาบังคับ ส่วนใหญ่จะเรียนเทอมสุดท้ายก่อนจบการศึกษา คือวิชา Business Ethnics หรือจริยธรรมธุรกิจ ไม่ได้หมายถึงธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับจริยธรรมประเภทรับเช่าพระ ขายตะกรุด รับทำยัญพิธี แต่อย่างใด แต่เป็นวิชาที่ว่าด้วยจริยธรรมในการประกอบธุรกิจ หลายคนอาจสงสัย เราก็เป็นคนดีอยู่แล้ว เราใช้การตัดสินใจทางธุรกิจใด ๆ จากพื้นฐานความเป็นคนดีของเราได้หรือไม่ คำตอบคือได้ แต่ในบางครั้งธุรกิจที่มีขนาดใหญ่ มีผลกระทบต่อคนจำนวนมาก ระบบธุรกิจอาจซับซ้อนมาก การใช้สามัญสำนึกและกฎหมายอาจไม่ครอบคลุม จึงต้องมีหลักจริยธรรมธุรกิจประกอบการพิจารณาด้วย

การพิจารณาทิศทางของแต่ละองค์กรขึ้นอยู่กับผู้นำเป็นหลัก ถึงแม้วัฒนธรรมองค์กรจะมีผลอย่างมากในการขับเคลื่อนองค์กร แต่หากผู้นำที่มีความเป็นผู้นำสูงและมีวิสัยทัศน์ที่ชัดเจนแล้ว ไม่ว่าวัฒนธรรมองค์กรจะเป็นอย่างไร องค์กรนั้น ๆ ก็สามารถถูกพาไปยังทิศทางที่ผู้นำมุ่งหวังไว้ แต่จะมุ่งไปในทางที่ดีที่ควรหรือมุ่งเอาแต่ประโยชน์จนทำให้สังคมนั้นเสื่อมถอย ก็เป็นสิ่งที่ผู้นำจะเป็นตัวกำหนด

หากพวกบรรดาผู้นำขาดคุณธรรม มุ่งเอาแต่ประโยชน์สูงสุดโดยไม่คำนึงถึงผลเสียต่อส่วนรวม ก็นับว่าเป็นความโชคร้ายของประเทศเลยทีเดียว การประกอบธุรกิจเฉพาะ เช่น ป่าไม้ อาจมีกฎหมายเป็นตัวกำหนดไม่ให้เกิดความเอาเปรียบสังคม นับเป็นกรอบแนวทางให้องค์กรยึดถือปฏิบัติได้ แต่บางธุรกิจที่อาจจะยังใหม่หรือมีความซับซ้อนในหลาย ๆ ระดับ ไม่มีกฎหมายใดไม่มีช่องว่าง ( หากเกิดคดีฟ้องร้องต้องอาศัยการตีความใหม่โดยผู้เชี่ยวชาญและศาล) คุณธรรมของผู้นำจึงจำเป็นอย่างยิ่ง เพราะเป็นเหตุผลหลักเดียวเป็นตัวกำหนดว่าอะไรผิดและอะไรถูก

เรื่องใดก็ตามที่เกี่ยวข้องกับการใช้วิจารณญาณ ย่อมไม่สามารถกำหนดกฎเกณฑ์ หรือข้อห้ามที่ชัดเจนได้ แต่ก็สามารถวางกรอบแนวทางได้ เช่น วิสัยทัศน์ของผู้นำที่มีคุณธรรม อาจยึดถือตามกรอบนี้

ไม่ขัดต่อกฎหมาย ทั้งกฎหมายการค้าหรือกฎหมายอื่น ๆ

ไม่ขัดต่อศีลธรรมอันดี หรือทำลายวัฒนธรรมจารีตประเพณีท้องถิ่น

มีหิริโอตัปปะ หรือความละอายเกรงกลัวต่อบาป เพราะบางอย่างมีตัวผู้นำคนเดียวที่รู้ว่าต้องดำเนินการอย่างไร และจะส่งผลกระทบอย่างไร อาจไม่มีศีลธรรมระบุชัดเจนหรือไม่มีกฎหมายรองรับ แต่ถ้ารู้ว่าไม่ถูกต้อง ก็ต้องมีความละอาย

สร้างวัฒนธรรมองค์กรธรรมมาภิบาล เป็นสิ่งที่ยากและใช้เวลามาก การเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมองค์กรที่หยั่งรากลึกตั้งแต่ถือกำเนิดก่อตั้ง รวมถึงธรรมมาภิบาลในองค์กรต้องอาศัยความร่วมมือร่วมใจจากทุก ๆ ฝ่าย แต่หากผู้นำที่มีความตั้งใจจริงแล้ว มีความจำเป็นอย่างยิ่งต้องค่อย ๆ วางรากฐาน ค่อย ๆ สร้าง ค่อย ๆ เติม

หากผู้นำยึดถือทั้ง 4 ข้อตามกรอบปฏิบัติ ก็จะสามารถนำพาองค์กรไปในทิศทางที่ถูกต้องและถูกควรได้ แต่ในเมื่อทุกการตัดสินใจอยู่ที่ตัวผู้นำ การยึดถือคุณธรรมประจำตัวย่อมเป็นสิ่งสำคัญสูงสุด ดั่งเช่น พระเจ้าอยู่หัวของเราทุกพระองค์ทรงยึดถือทศพิธราชธรรมเป็นแนวทางการปฏิบัติในการปกครองประเทศจึงก่อให้เกิดความผาสุกในเหล่าประชาตั้งแต่อดีตนับจนปัจจุบัน